بررسی مبانی فلسفی کثرت‌گرایی در گفتمان سنت‌گرایی (با تاکید بر دیدگاه دکتر سید حسین نصر)

یحیی نورمحمدی

فلسفه

کارشناسی ارشد

جعفری

نبویان

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

1390

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

علیرغم محاسنی که در گفتمان سنت‌گرایی یافت می‌شود، پیروان این گفتمان قائل به کثرت‌گرایی دینی می‌باشند. کثرت‌گرایی مورد نظر سنت‌گرایان را می‌توان از جهات مختلف مورد بررسی و نقد قرارداد. یکی از این جهات، بررسی این نظریه با رویکرد فلسفی است. چرا که سنت‌گرایان در تبیین نظریه کثرت‌گرایی خود از برخی مبانی فلسفی نیز بهره برده‌اند. برخی از این مبانی عبارت‌اند از: تشکیک وجود، پذیرش عالم کلی و مثال، تمایز میان ساحت ظاهری و ساحت باطنی دین، تقسیم عقل به کلی شهودی و جزئی استدلال‌گر، تقسیم واقعیت به واقعیت مطلق و مطلق نسبی، جواز کثرت تفاسیر حق متعارض از یک واقعیت واحد، تعمیم حق از جزء به کل و برخی دیدگاه‌های خاص پیرامون انسان و نقش آن در مراتب هستی و.... سنت‌گرایان با توجچه به مبانی و اصول یاد شده بر این باورند که کثرت ادیان متعلق به حوزه ظاهری و صورت زمینی آنها می‌باشد. اما در ساحت باطنی و در آن مراتب عالی‌تر وجود همه ادیان دارای یک مثال کلی مب‌باشند که تمامی آنها را به یک وحدت و یکپارچگی متعالی می‌رساند. به عقیده ایشان تمام ادیان بهره‌مند از یک حقیقت کلی و فارگیر می‌باشند و با وجود این حقیقت گوهرین هیچ دینی قابل نسخ نیست و حتی انحرافات موجود در ادیان نیز چیزی از اعتبار و حقانیت آنها نمی‌کاهد. ایشان اسلام را کامل‌ترین دین می‌دانند اما در عین حال ادیانی مانند: ادیان سامی، هندی، چینی و حتی ادیان بومی و محلی آمریکا و آفریقا را نیز برخوردار از اعتبار و حقانیت می‌دانند. در این نوشتار پس از آنکه در فصل اول به تبیین و توضیح مفاهیم و کلیات تحقیق پرداختیم، دیدگاه‌ها و نظریات کلی سنت‌گرایان در موضوعاتی که مرتبط با نظریه کثرت"رایی است را بیان خواهیم نمود. در این رابطه اندیشه‌های سنت‌گرایان پیرامون دین، متافیزیک، عرافن و انسان را در فصل دوم مورد توجه قرار داده‌ایم در فصل سوم به سراغ مبانی ای رفته‌ایم که سنت‌گرایان نظریه کثرت‌گرایی خود را بر پایه آنها استوار نموده‌اند. این مبانی در سه حوزه هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، و انسان‌شناسی جمع‌بندی شده‌اند. در نهایت در فصل چهارم این نوشتار به نقد و بررسی مبانی گفته شده در فصل سوم پرداخته‌ایم. در این فصل تقریبا تمامی مبانی مزبور را مورد نقد قرار داده‌ایم و جهات ابهام و اشکال آنها را مشخص ساخته‌ایم.

1392/10/8

1469